Mecenat narodził się w starożytności. Znany już w Grecji, swoją nazwę zawdzięcza nazwisku rzymskiego patrycjusza Gaiusa Cilniusa Maecenasa, żyjącego w czasach cesarza Augusta. Dawniej dworski, królewski, magnacki, kościelny (szczególnie papieski), współcześnie, w dobie kapitalizmu, mecenat przeżywa swój renesans. Patronowanie kulturze staje się znów popularne, zwłaszcza w rejonie Europy Środkowowschodniej, a tym także Polski, gdzie praktycznie wszystkie dziedziny życia wymagają aby włożyć w nie dużo pracy oraz serca.

Mecenat, jako taki, jest z założenia bardziej bezinteresowny i dyskretny, kojarzony z dostojnością minionych wieków, choć w praktyce nie wiele różni się od sponsoringu. Mówiąc językiem naukowym, to wspieranie finansowe bądź też opieka nad jakimś przedsięwzięciem czy osobą, firmą, bez oczekiwania w zamian jakichkolwiek świadczeń promocyjnych. Dawniej opieka nad artystami, poetami, architektami czy ludźmi nauki, była sposobem na kreowanie i utrwalanie swojego dobrego imienia. Współczesny mecenat, mający mniej wspólnego z filantropią niż kiedyś, może być nowoczesnym narzędziem marketingowym. Jego skuteczność mierzona jest wyjątkowością, odnawialnością a jednocześnie oryginalnością generowaną przez artystów i szeroko pojęty świat kultury. Ten sposób inwestycji majątkowej, ma swoją drugą, wielką szansę w XXI wieku z powodów zarówno ekonomicznych jak i społecznych. Po pierwsze strategie marketingowe wciąż się rozwijają. Po drugie w różnych krajach obserwuje się postępujące rozwarstwienie majątkowe, co prowadzi do powstawania grup społecznych na wzór dawnej arystokracji – a od niej do mecenatu już niedaleka droga.

Prawne i finansowe zagadnienia mecenatu

Najistotniejszą cechą umowy darowizny jest jej bezpłatny charakter. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się kosztem swojego majątku do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego.

Regionalne Stowarzyszenie Zachęty Sztuk Pięknych w Częstochowie jest organizacją prowadzącą działalność pożytku publicznego czyli organizacją spełniającą warunki z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.

Warto wspomnieć, że chociaż darowizny nie można zaliczyć do kosztów podatkowych, to jeżeli dokonana została na ustawowo określone cele - zarówno osoby fizyczne, jak i prawne mogą odliczyć ją od dochodu. Odliczeniu podlegają darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tejże ustawy, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie oraz darowizny na cele kultu religijnego. Łączna kwota odliczeń dokonanych na wyżej opisane cele w przypadku osób fizycznych nie może przekroczyć 6% dochodu, a w przypadku osób prawnych 10% dochodu.

Do umowy darowizny dołączona jest nota księgowa z następująca treścią:

Sponsoring jest coraz częściej stosowaną formą działań promocyjno-reklamowych. Umowa sponsoringu nie należy do umów nazwanych w Kodeksie cywilnym, jednak ze względu na charakter jej postanowień należy ją rozpatrywać na gruncie prawa cywilnego.

Umowa sponsoringu zobowiązuje strony ją zawierające do wzajemnych świadczeń.Przedsiębiorca będący sponsorem przekazuje gotówkę, towary, wyroby bądź świadczy usługi na rzecz określonej instytucji, która z kolei zobowiązuje się do dokonywania na rzecz sponsora ustalonych w umowie czynności. Dla sponsora efektem zawarcia takiej umowy jest zwiększenie jego popularności, umocnienie pozycji na rynku, a także ugruntowanie marki, co skutkować powinno zwiększeniem osiąganych przez niego zysków

Sponsorowanie wernisaży sztuki niesie za sobą kreowanie wizerunku firmy stabilnej, nowoczesnej ale z tradycjami. Naszymi klientami są zarówno osoby młode jak i w średnim wieku oraz starsze. Naszą siedzibą jest Konduktorownia – przykład architektury przemysłowej wykorzystany na galerie sztuki współczesnej (tak jak Wozownia w Toruniu, w Łodzi Manufaktura i Muzeum Sztuki 2, w Poznaniu Galeria Stary Browar, a Fabryka Trzciny w Warszawie). Sponsoring Zachęty będzie skutecznym narzędziem przyciągającym potencjalnych konsumentów (widzów, słuchaczy, uczestników). Konsekwencją tego handlowego układu jest wzajemna korzyść i to stanowi jeden z podstawowych powodów, by zachęcać do sponsorowania kultury.

Sponsor może liczyć też na pozytywne skojarzenia, które wywołuje wspierana przez niego inicjatywa, a które w świadomości odbiorców połączą się z jego firmą. Wspieranie kultury to dla cierpliwych mecenasów szansa na czerpanie ze skarbnicy skojarzeń, symboli, odwołań.

Sponsoring kultury stał się jednak jedną z najszybciej rozwijających się form promocji. Firmy sponsorujące oczekują zwykle, że zainwestowane pieniądze wzmocnią ich wizerunek i prestiż – piszą w dodatku do miesięcznika PRESS (2) Anna Białkiewicz i Tomasz Barański.
Jak pokazują badania opinii najczęstsze skojarzenia dotyczące sponsorów kultury to: elitarność, zamożność i tradycyjność. Sponsoring to skuteczne narzędzie marketingowe, które działanie na rzecz społeczeństwa łączy z korzyściami czysto komercyjnymi.
Firmy najchętniej wydają pieniądze na imprezy cykliczne, mające prestiż i tradycję oraz stałe miejsce w kalendarzu kulturalnym kraju bądź regionu. Jako że chodzi o wytworzenie wrażenia solidności i wytworności, więc większe szanse mają imprezy elitarne – wystawy malarstwa, opera, balet, teatr. Ciekawe, że nieco inne cele widzą w sponsoringu polskie oddziały firm zagranicznych: traktują go jako okazję na zaistnienie w świadomości społecznej jako instytucje nawiązujące do tutejszych wartości i tradycji. Kiedy jednak strategia firmy zakłada pozyskanie młodych klientów, na pieniądze mogą liczyć także imprezy nowatorskie czy awangardowe. Po prostu: sponsor daje pieniądze na takie wydarzenia, które przyciągają jego klientów. Często tzw. grupa docelowa to mieszkańcy regionu, w którym działa firma. Wtedy szanse na dotację mają rozmaite imprezy lokalne. Strategie sponsoringowe wielu firm precyzyjnie regulują też, czego sponsorować się nie powinno. Choć owe założenia różnią się w szczegółach, większość firm nie zamierza łożyć na inicjatywy firmowane przez partie polityczne, wydawnictwa nieformalne i brukowe, artystów kontrowersyjnych, dzieł z elementami przemocy i wulgarności oraz imprez, których innym sponsorem jest firma o złej reputacji.

Regionalne Stowarzyszenie Zachęty Sztuk Pięknych wystawia faktury VAT dla reklamowanego sponsora. Sponsoring jest usługą reklamową sklasyfikowaną pod symbolem 74.4 PKWiU. Sponsor na podstawie otrzymanej faktury jest uprawniony do odliczenia podatku naliczonego. Na życzenie sponsora dokumentujemy przebieg imprezy sponsorowanej, utrwalając materiały reklamowe. Pozwala to podatnikowi zaliczyć wydatki na sponsoring w koszty uzyskania przychodu. W efekcie tych odliczeń sponsor z wydanych 100 zł na kulturę 34 zł potrąca sobie z podatku VAT i podatku dochodowego !